Xây dựng chính sách để quản lý thuốc lá thế hệ mới theo luật hiện hành

Theo ý kiến của nhiều chuyên gia, thuốc lá thế hệ mới rơi vào phạm vi điều chỉnh của Nghị định 67/2013/NĐ-CP về kinh doanh thuốc lá và Luật Phòng chống tác hại thuốc lá 2012. Tuy nhiên, để đảm bảo quản lý hiệu quả, cần xây dựng các quy định rõ ràng và nghiêm ngặt về sản xuất và kinh doanh thuốc lá thế hệ mới.

Tại hội thảo "Kiểm soát thuốc lá mới có trách nhiệm" diễn ra tại Bộ Tư pháp, ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế (Bộ Tư pháp), cho rằng thuốc lá thế hệ mới phù hợp với định nghĩa của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá, do đó cần quản lý theo các văn bản luật hiện hành. Ngoài ra, vì là sản phẩm thuốc lá, nên các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không thuộc danh mục hàng hoá bị cấm kinh doanh theo Luật Đầu tư 2020. Vì vậy, cần có quy định để quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc lá thế hệ mới.

Theo ông Lê Đại Hải, để kiểm soát các loại thuốc lá mới này, về góc độ quản lý Nhà nước, cần có biện pháp và quy định chặt chẽ. Chẳng hạn như tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, quy chuẩn sản xuất, nhập khẩu, quy định về thu thuế, người bán, người mua cũng như quy định về nguyên tắc kinh doanh có trách nhiệm của nhà sản xuất, nhà cung cấp."

Đồng tình với quan điểm này, bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ - Pháp luật (Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) cho rằng, nếu luật hiện hành đã bao hàm sản phẩm thuốc lá thế hệ mới thì nên tận dụng luật để kiểm soát nguồn cung, ngăn chặn tình trạng bán tràn lan như thuốc lá điếu thông thường.

Thuốc lá điện tử hệ thống mở có thể dễ dàng pha trộn dung dịch khác không rõ nguồn gốc.

Ngoài ra, xét về mặt phân loại sản phẩm, ông Đặng Thái Thiện, Phó trưởng phòng giám sát quản lý Cục Hải quan TP.HCM, nêu ý kiến tại tọa đàm "Thuốc lá thế hệ mới: Đủ điều kiện để quản lý ngay theo luật hiện hành", năm 2022 trên thế giới đã có mã số HS riêng cho mặt hàng này, vì số lượng và thị trường tiêu dùng lớn. Cụ thể, Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đã chính thức phân loại thuốc lá làm nóng là sản phẩm thuốc lá, quản lý theo mã HS.2403.99 (sản phẩm thuốc lá khác).

Cần xây dựng một khung pháp lý linh hoạt, toàn diện

Tại toạ đàm "Khung khổ pháp lý để quản lý thuốc lá thế hệ mới" do VCCI tổ chức gần đây, ông Kiều Dương, Vụ trưởng Vụ Chính sách - Pháp chế, Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), cho rằng phải sớm có khung để quản lý thuốc lá thế hệ mới, bởi hiện số lượng hàng nhập lậu tăng lên rất nhanh nhưng cơ quan chức năng gặp khó khăn vì không có cách nào định danh, từ đó xử phạt thích đáng. 

"Tính riêng Hà Nội nửa năm qua có tới 81 vụ, thu gần 20.000 tang vật. Công an TP Hải Phòng cũng phát hiện một lô hàng rất lớn trên 54.000 sản phẩm. Hầu hết sản phẩm do nước ngoài sản xuất, đưa vào Việt Nam bất hợp pháp với quy mô lớn", ông thông tin tại buổi toạ đàm.

Từ thực trạng này, đã có liên tiếp các ý kiến trong thời gian vừa qua kêu gọi việc xây dựng một khung pháp lý linh hoạt, toàn diện để quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, thay vì cấm hoàn toàn và gián tiếp đặt các sản phẩm này vào thị trường "chợ đen".

Chia sẻ tại hội thảo "Kiểm soát thuốc lá mới có trách nhiệm", bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ - Pháp luật, Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cho biết, nếu đã đặt mục tiêu con người trên lợi ích thì chúng ta cần sớm bàn đến hướng triển khai làm sao để hệ thống quản lý đạt mục tiêu này. Đồng thời, chúng ta cũng cần làm thế nào để giám sát các bên cung cấp, các nguồn cung sản phẩm kinh doanh có trách nhiệm, áp đặt những nguyên tắc ngăn chặn việc tiếp cận sai đối tượng.

Nhiều chuyên gia cho rằng, phương án tối ưu nhất cho Việt Nam hiện nay là xây dựng khung pháp lý để quản lý thuốc lá điện tử hệ thống đóng có chứa nicotin và thuốc lá làm nóng dựa vào các quy định hiện hành bởi 2 sản phẩm này đều tương đồng về đặc tính kỹ thuật như đã đề cập. Điều này sẽ tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan chức năng để quản lý chặt chẽ các sản phẩm này, giúp ổn định thị trường và bảo vệ sức khoẻ của cộng đồng. Người tiêu dùng từ đó cũng có cơ hội tiếp cận với các sản phẩm an toàn, rõ ràng về nguồn gốc xuất xứ thay vì tiêu thụ hàng lậu kém chất lượng như hiện nay.

Thu Hiền (theo báo SK&ĐS)