1. Tắc ống dẫn trứng là gì?

Ống dẫn trứng là hai ống nhỏ nối buồng trứng với tử cung, có vai trò quan trọng trong việc đưa trứng từ buồng trứng vào tử cung, đồng thời là nơi diễn ra sự thụ tinh khi tinh trùng gặp trứng.

Tắc ống dẫn trứng là tình trạng một hoặc cả hai ống dẫn trứng bị chặn, khiến trứng không thể di chuyển đến tử cung, hoặc tinh trùng không thể gặp trứng để thụ tinh. Điều này khiến việc mang thai tự nhiên trở nên khó khăn hoặc thậm chí không thể xảy ra. Nếu chỉ một ống bị tắc, người phụ nữ vẫn có thể có thai, nhưng khi cả hai ống bị tắc, khả năng thụ thai tự nhiên sẽ gần như bị loại bỏ hoàn toàn.

2. Nguyên nhân gây tắc ống dẫn trứng?

Tắc ống dẫn trứng là một tình trạng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, mỗi nguyên nhân đều có cách tác động riêng đến vòi trứng và ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ.

- Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là nhiễm trùng vùng chậu (PID). Các bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu và chlamydia thường là thủ phạm chính. Vi khuẩn từ các bệnh này dễ dàng di chuyển từ âm đạo lên tử cung, rồi đến vòi trứng, gây viêm và dẫn đến tình trạng mô sẹo hình thành. Những mô sẹo này có thể chặn đường đi của trứng và tinh trùng, tạo ra tình trạng tắc nghẽn trong vòi trứng.

- Lạc nội mạc tử cung là một nguyên nhân khác không kém phần nghiêm trọng. Đây là khi các mô nội mạc tử cung, đáng lẽ phải phát triển trong tử cung, lại xuất hiện bên ngoài và đôi khi bao phủ cả vòi trứng. Những mô này không chỉ gây đau đớn mà còn tạo ra các dải dính giữa các cơ quan, dần dần làm tắc nghẽn vòi trứng, khiến cho trứng và tinh trùng không thể gặp nhau để thụ tinh.
- Phẫu thuật vùng chậu hoặc bụng cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tắc vòi trứng. Khi một người trải qua các ca phẫu thuật như cắt ruột thừa, phẫu thuật buồng trứng hoặc điều trị thai ngoài tử cung, các mô sẹo có thể hình thành quanh vùng phẫu thuật. Những mô sẹo này làm vòi trứng bị dính, gây cản trở đường đi của trứng và đôi khi còn tạo ra áp lực lên buồng trứng.
- Thai ngoài tử cung là một nguyên nhân nguy hiểm khác. Khi trứng đã thụ tinh mắc kẹt và phát triển trong vòi trứng thay vì di chuyển vào tử cung, vòi trứng phải chịu áp lực lớn và thường bị tổn thương nghiêm trọng. Sau khi điều trị để loại bỏ thai ngoài tử cung, phần mô sẹo để lại dễ dàng gây ra tình trạng tắc nghẽn trong tương lai.
- Bất thường bẩm sinh ở vòi trứng. Những bất thường này có thể khiến vòi trứng hẹp hơn hoặc thiếu một phần, làm cho chúng dễ bị tắc nghẽn và khó hoạt động bình thường trong việc dẫn trứng đến tử cung.
- Một nguyên nhân ít gặp hơn nhưng không kém phần nguy hiểm là lao sinh dục. Vi khuẩn lao không chỉ ảnh hưởng đến phổi mà còn có thể gây viêm nhiễm toàn bộ cơ quan sinh dục, bao gồm cả tử cung và vòi trứng. Khi vòi trứng bị nhiễm lao, mô sẹo xuất hiện và gây tắc nghẽn nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ vô sinh.
-Các bệnh viêm nhiễm phụ khoa không được điều trị triệt để cũng có thể dẫn đến tình trạng tắc vòi trứng. Những vi khuẩn gây viêm nhiễm này có thể lan sang vòi trứng, gây phù nề, viêm nhiễm và dần dần hình thành mô sẹo, làm cản trở dòng chảy tự nhiên trong vòi trứng.
Mỗi nguyên nhân trên đều có cách thức gây tắc nghẽn khác nhau, nhưng chung quy đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản của người phụ nữ. Hiểu rõ về các nguyên nhân này không chỉ giúp phòng ngừa mà còn giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời khi cần thiết.

3. Triệu chứng của tắc ống dẫn trứng

Tắc ống dẫn trứng thường không có triệu chứng rõ ràng, vì vậy nhiều phụ nữ chỉ phát hiện tình trạng này khi gặp khó khăn trong việc mang thai. Tuy nhiên, một số biểu hiện có thể gợi ý tình trạng tắc vòi trứng bao gồm:

• Đau bụng dưới: Đặc biệt là đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng bụng dưới, có thể xuất hiện liên tục hoặc theo chu kỳ, nhất là trong thời kỳ kinh nguyệt.
• Rối loạn kinh nguyệt: Tắc vòi trứng có thể gây ra rối loạn kinh nguyệt, chẳng hạn như chu kỳ kinh không đều, kinh nguyệt kéo dài hoặc chảy máu nhiều hơn bình thường.
• Đau khi quan hệ: Một số phụ nữ có thể cảm thấy đau khi quan hệ tình dục.
• Khí hư bất thường: Tắc vòi trứng có thể dẫn đến khí hư có màu hoặc mùi bất thường do tình trạng viêm nhiễm.
• Khó thụ thai: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất vì tắc vòi trứng ngăn cản trứng di chuyển từ buồng trứng đến tử cung.
• Các triệu chứng khác: Nếu tắc vòi trứng do viêm nhiễm hoặc có mủ tích tụ, có thể gặp thêm các triệu chứng như sốt, mệt mỏi hoặc đau dữ dội.

4. Chẩn đoán tắc ống dẫn trứng

Chẩn đoán tắc ống dẫn trứng là một quá trình đòi hỏi sự cẩn trọng, kết hợp nhiều phương pháp chuyên sâu để đảm bảo độ chính xác cao nhất. Tình trạng tắc vòi trứng thường không có biểu hiện rõ ràng, và các triệu chứng dễ nhầm lẫn với những bệnh lý khác. Vì vậy, khi nghi ngờ tắc vòi trứng, bác sĩ sẽ tiến hành một loạt các xét nghiệm và kỹ thuật hình ảnh để hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe sinh sản của người bệnh.

Đầu tiên, một phương pháp chẩn đoán được sử dụng phổ biến là chụp X-quang tử cung - vòi trứng, hay còn gọi là HSG (hysterosalpingogram).

Bằng cách sử dụng tia X để quan sát, bác sĩ sẽ thấy được dòng chảy của chất này. Nếu chất cản quang chảy qua một cách trơn tru và thoát ra ở đầu vòi trứng, điều đó chứng tỏ vòi trứng thông suốt.

Một phương pháp khác thường được sử dụng là siêu âm đầu dò âm đạo, một công cụ mạnh mẽ trong việc kiểm tra sức khỏe vùng chậu và hệ sinh dục.

Trong những trường hợp phức tạp, khi cả HSG và siêu âm đều không mang lại kết quả rõ ràng, bác sĩ có thể khuyến nghị phương pháp nội soi ổ bụng. Đây là một kỹ thuật hiện đại và cho độ chính xác cao nhất. Nội soi ổ bụng không chỉ là phương pháp chẩn đoán, mà còn có thể giúp điều trị.

Ngoài các phương pháp hình ảnh trực tiếp, xét nghiệm máu và khám lâm sàng thường là bước đầu tiên để kiểm tra sức khỏe tổng thể. Xét nghiệm máu giúp bác sĩ đánh giá tình trạng viêm nhiễm, các dấu hiệu nhiễm khuẩn tiềm ẩn, và các yếu tố nội tiết khác có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Khám lâm sàng cũng giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về các triệu chứng của người bệnh và xác định xem có cần tiến hành các bước chẩn đoán phức tạp hơn hay không.

Cuối cùng, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sử dụng siêu âm bơm nước vào buồng tử cung (sonohysterography, SIS). Thay vì dùng chất cản quang như HSG, phương pháp này bơm nước vô trùng vào tử cung, sau đó sử dụng siêu âm để quan sát dòng chảy qua vòi trứng. Đây là một cách nhẹ nhàng hơn, giảm bớt nguy cơ dị ứng hoặc khó chịu. SIS có thể cung cấp hình ảnh rõ nét về tình trạng thông suốt của vòi trứng và giúp bác sĩ kiểm tra thêm về tử cung nếu có các bất thường khác.

5. Điều trị tắc ống dẫn trứng

• Điều trị tắc vòi trứng phụ thuộc vào mức độ và nguyên nhân gây ra tình trạng này. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể áp dụng các phương pháp khác nhau, từ điều trị nội khoa, các thủ thuật mở thông vòi trứng đến phẫu thuật chuyên sâu hơn.

• Đối với các trường hợp tắc nghẽn nhẹ hoặc gây ra bởi nhiễm trùng, điều trị bằng thuốc kháng sinh thường được sử dụng để kiểm soát tình trạng viêm nhiễm và làm giảm tắc nghẽn. Thuốc kháng sinh có thể loại bỏ các vi khuẩn gây viêm vùng chậu và giảm các triệu chứng đau đớn. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ hiệu quả nếu tắc nghẽn còn ở mức độ nhẹ, do nhiễm trùng mới hình thành và chưa tạo ra các mô sẹo cản trở dòng chảy qua vòi trứng.
• Nếu nguyên nhân là do mô sẹo hoặc các dải dính giữa vòi trứng và các cơ quan lân cận, thủ thuật mở thông vòi trứng có thể được áp dụng. Một trong những thủ thuật thường dùng là nội soi thông tắc vòi trứng. Trong quá trình này, bác sĩ đưa một ống nội soi vào qua một vết mổ nhỏ ở bụng và sử dụng các công cụ tinh vi để mở rộng các đoạn bị tắc. Thủ thuật này cho phép loại bỏ các mô sẹo hoặc gỡ bỏ các dải dính, giúp hồi phục dòng chảy trong vòi trứng.
• Nội soi cắt nối vòi trứng là một phương pháp khác dành cho các trường hợp vòi trứng bị tắc nặng ở một đoạn nhất định. Bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ đoạn vòi trứng bị tổn thương, sau đó nối lại hai đầu lành. Đây là một thủ thuật phức tạp, đòi hỏi sự tỉ mỉ và độ chính xác cao để đảm bảo vòi trứng có thể hoạt động bình thường trở lại.
• Trong một số trường hợp, khi tắc nghẽn không thể điều trị bằng cách mở thông, hoặc khi chức năng của vòi trứng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) có thể là lựa chọn tốt nhất.
• Các phương pháp điều trị tắc vòi trứng đều mang lại những cơ hội đáng kể trong việc khôi phục khả năng sinh sản. Tuy nhiên, hiệu quả của từng phương pháp còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, sức khỏe sinh sản tổng thể và thời gian bị tắc nghẽn. Vì vậy, điều quan trọng nhất là thảo luận chi tiết với bác sĩ để hiểu rõ tình trạng của mình và lựa chọn phương án điều trị phù hợp nhất.