TS.BS. Nguyễn Vũ Bảo Anh, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương giải đáp một số thắc mắc của bạn đọc liên quan đến căn bệnh suy tủy xương này.

1. Suy tủy xương là bệnh gì?

Suy tủy xương là một bệnh lý của tế bào gốc sinh máu, gây ra bởi sự giảm sinh máu ở tủy xương, do tổn thương tế bào gốc và vi môi trường sinh máu của tủy xương. Hậu quả là giảm 3 dòng tế bào máu (hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu).

2. Bệnh thường gặp ở những độ tuổi nào?

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tỷ lệ mắc ở nam và nữ là tương đương. Theo các nghiên cứu trên thế giới, bệnh gặp chủ yếu ở hai nhóm tuổi: từ 15 đến dưới 30 tuổi và trên 60 tuổi.

3. Triệu chứng của bệnh suy tủy xương gồm những gì?

- Thiếu máu: là triệu chứng phổ biến nhất, thường là thiếu máu mạn tính. Biểu hiện của thiếu máu: hoa mắt, chóng mặt khi thay đổi tư thế, da xanh xao, nhợt nhạt, hồi hộp đánh trống ngực, mệt mỏi, khó thở đặc biệt khi hoạt động gắng sức như leo cầu thang.

- Xuất huyết (chảy máu): mang tính chất do giảm tiểu cầu. Tùy theo mức độ giảm tiểu cầu mà người bệnh có thể xuất huyết dưới da thành các chấm, nốt, mảng, đám; chảy máu niêm mạc như chảy máu mũi, chảy máu chân răng, chảy máu niêm mạc miệng, chảy máu nội tạng, xuất huyết tiêu hoá, xuất huyết não (hiếm gặp).

- Nhiễm trùng: thường là nhiễm trùng cơ hội do giảm nặng số lượng bạch cầu hạt trung tính. Bệnh nhân có biểu hiện: sốt, ho, viêm phổi, nhiễm khuẩn đường tiêu hoá, tiết niệu, nhiễm khuẩn huyết.

- Hiếm khi thấy gan, lách, hạch to trong suy tủy xương.

TS.BS. Nguyễn Vũ Bảo Anh, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương giải đáp về bệnh suy tủy xương.

4. Những xét nghiệm nào để chẩn đoán bệnh suy tủy xương?

- Tổng phân tích tế bào máu ngoại vi: nhằm đánh giá số lượng các tế bào máu.

Ở người bệnh suy tủy xương, số lượng hồng cầu, huyết sắc tố, hematocrit, chỉ số hồng cầu lưới giảm. Số lượng tiểu cầu, bạch cầu giảm. Trong công thức bạch cầu, tỉ lệ bạch cầu trung tính giảm thấp và tăng tỉ lệ bạch cầu lympho.

- Xét nghiệm tủy đồ (xét nghiệm chọc hút tủy xương)

Người bệnh suy tủy xương có số lượng tế bào tủy xương giảm, có sự giảm sinh của các tế bào sinh máu trong tủy xương (giảm sinh dòng hồng cầu, tiểu cầu, dòng bạch cầu hạt). Trong tủy thường chỉ gặp bạch cầu lympho trưởng thành.

- Xét nghiệm sinh thiết tủy xương

Đây là xét nghiệm quan trọng nhất giúp chẩn đoán xác định bệnh suy tủy xương và mức độ nặng của bệnh.

Đối với bệnh suy tủy xương, trên tiêu bản sinh thiết tủy xương thường gặp hình ảnh các khoang sinh máu bị mỡ hoá, xơ hoá, mật độ tế bào sinh máu còn sót lại rất ít, chủ yếu gặp các tế bào lympho trưởng thành

Trên tiêu bản sinh thiết tủy xương của người bệnh suy tủy xương sẽ không gặp tế bào ác tính. Đây cũng là tiêu chuẩn để loại trừ khả năng giảm các tế bào máu do các căn nguyên khác di căn vào tủy xương.

5. Suy tủy xương có phải là bệnh nguy hiểm không?

Suy tủy xương là bệnh máu lành tính. Tuy nhiên, tùy theo mức độ bệnh mà bệnh nhân có thể gặp những biến chứng khác nhau, thậm chí cả biến chứng nặng nếu như không được điều trị kịp thời.

Những biến chứng nặng có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân như: Nhiễm trùng cơ hội do bạch cầu hạt trung tính thấp; tình trạng xuất huyết nặng do tiểu cầu thấp; biến chứng suy tim do thiếu máu nặng.

6. Suy tủy xương có gây đau xương không?

Bệnh không có triệu chứng đau xương. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân có bệnh lý khác kèm theo thì triệu chứng đau xương có thể là triệu chứng của bệnh lý đó chứ không phải triệu chứng của bệnh suy tủy xương.

Thiếu máu là triệu chứng phổ biến do tủy xương không sản sinh được tế bào máu.

7. Người bệnh suy tủy xương có nên ăn các loạt thịt màu đỏ?

Đối với bệnh nhân suy tủy xương, thiếu máu là triệu chứng phổ biến do tủy xương không sản sinh được tế bào máu. Vì vậy thường đi kèm với hiện tượng thừa sắt. Thừa sắt ở bệnh nhân mắc bệnh này do cơ thể không sử dụng được nguyên liệu để tổng hợp hồng cầu.

Vì thế, bệnh nhân thiếu máu nhưng thừa sắt không nên bổ sung các thực phẩm giàu sắt như thịt bò hoặc các loại thịt đỏ. Bệnh nhân có thể lựa chọn cá, các loại thịt trắng, rau có màu đỏ, trắng hoặc vàng.

8. Người bệnh cần làm gì để giúp giảm các triệu chứng?

- Nên đeo khẩu trang, nhất là khi ra môi trường bên ngoài. Bệnh nhân không nên ra ngoài trời khi nhiệt độ thấp vào sáng sớm hay tối muộn để tránh bội nhiễm phổi.

- Nên dùng bàn chải mềm, không dùng tăm xỉa răng, ăn thức ăn mềm để tránh gây chảy máu chân răng, lợi và niêm mạc miệng.

- Người bệnh thường thiếu máu vì thế không nên tham gia các hoạt động thể dục thể thao hoặc sinh hoạt tốn nhiều sức. Cần hạn chế đi lại, tốt nhất là có người dìu khi thiếu máu nặng.

- Bệnh nhân nên tuân thủ đúng theo lịch hẹn khám của bác sĩ điều trị, không nên tái khám quá hẹn để tránh hiện tượng thiếu máu nhiều. Khi có các biểu hiện bất thường như sốt, chảy máu, mệt mỏi khác thường nên đi khám lại ngay.

- Hiện vẫn chưa có phương pháp hoặc thuốc đông y nào chứng minh được tính hữu hiệu trong điều trị suy tủy xương nên phương pháp điều trị này không được khuyến cáo cho người bệnh.