06/09/2024
Một số loại phát ban da do thuốc thường gặp
Lượt xem: 657
Phản ứng trên da (phát ban da) có nhiều nguyên nhân, một trong số đó là do dùng thuốc. Các phản ứng da do thuốc khá đa dạng, có thể từ mẩn đỏ đến phồng rộp da toàn bộ cơ thể…
1. Phát ban da
do thuốc là gì?
Phát ban da do thuốc là bất kỳ tình trạng phát ban
nào trên da do thuốc, bao gồm thuốc không kê đơn (OTC) và thực phẩm bổ sung…
Tình trạng này thường do một số loại phản ứng dị ứng gây ra.
Phát ban da do thuốc có thể phát triển ngay sau khi
bắt đầu dùng một loại thuốc mới hoặc có thể xảy ra sau nhiều ngày hoặc nhiều tuần
dùng thuốc.
Phát ban da do thuốc gây ra những thay đổi về màu sắc
hoặc kết cấu da, bao gồm những điều như sau:
· Đổi màu da (như
các đốm đỏ hoặc nâu)
· Mụn nước
· Lột da
· Phồng rộp
Phát ban da do thuốc thường ngứa,
nhưng cũng có thể gây đau hoặc không có triệu chứng liên quan đến cảm giác nào
cả.
2. Các phát ban da phổ biến
Phát ban da liên quan đến thuốc được phân loại theo
nhiều cách, nhưng cách dễ nhất là phân loại chúng thành phổ biến - nhẹ hoặc hiếm
gặp - đe dọa tính mạng.
Hầu hết (gần 90%) các phản ứng thuốc trên da là phát
ban dạng sẩn ngoài da:
· Lan rộng
khắp cơ thể (ban xuất huyết)
· Các mảng
da phẳng và nổi sẩn thường có màu đỏ hoặc nâu tím, tùy thuộc vào tông màu da.
Nổi mề đay và các phản ứng dị ứng khác cũng là những
tình trạng phổ biến.
Ban đỏ nhiễm sắc cố định.
Dưới đây là một số loại phát ban do thuốc phổ biến,
bắt đầu từ loại thuốc phổ biến nhất:
|
Loại phát ban do thuốc
|
Biểu hiện
|
Thuốc phổ biến
|
|
Phản ứng ban đỏ (sẩn dát)
|
Tình trạng này thường bắt đầu bằng những cục u nhỏ
ở ngực, bụng hoặc lưng, sau đó lan ra cánh tay và chân.
- Ở làn da trắng, các nốt sần có màu đỏ hoặc hồng.
- Ở những tông màu da sẫm hơn, ban sẩn có thể
trông giống màu tím, nâu hoặc thậm chí là màu da.
|
Thuốc kháng sinh (cephalosporin), thuốc chống co
giật (carbamazepine)
|
|
Nổi mề đay, phù mạch và phản vệ
|
Mề đay là những mảng ngứa, nổi trên da.
Phù mạch liên quan đến bệnh nổi mề đay, nhưng tình
trạng sưng xảy ra dưới da.
Cả hai tình trạng này đều có thể chuyển thành phản
ứng nguy hiểm đến tính mạng (phản vệ).
|
Thuốc kháng sinh (penicillin), NSAID (ibuprofen)
|
|
Ban đỏ nhiễm sắc cố định
|
Biểu hiện dưới dạng một mảng da tròn, màu đỏ, tím
hoặc nâu… Thỉnh thoảng, có nhiều mảng và đôi khi phồng rộp; có thể gây đau hoặc
ngứa.
Tổn thương xuất hiện trong vòng 30 phút đến 8 giờ
sau khi phơi nhiễm với thuốc.
Ban được gọi là ‘cố định’ vì nếu tiếp tục dùng
cùng loại thuốc đó, phản ứng sẽ tái phát ở cùng một vị trí trên cơ thể
|
NSAID, thuốc kháng sinh (ciprofloxacin)
|
|
Viêm mạch do thuốc
|
Nguyên nhân là do tình trạng viêm mạch máu, khiến
máu rò rỉ vào da.
Phát ban trông giống như những đốm nhỏ màu tím hoặc
nâu có thể biến thành mụn nước.
|
Thuốc kháng sinh (penicillin), thuốc trị gout
(allopurinol)
|
3. Các loại phát ban do thuốc ít gặp hơn
Các loại phát ban liên quan đến thuốc khác hiếm gặp
hơn, nhưng có thể đe dọa tính mạng, chiếm khoảng 2% các loại phát ban trên da
liên quan đến thuốc.
|
Loại phát ban do thuốc
|
Biểu hiện
|
Nguyên nhân phổ biến
|
|
Bệnh đỏ da
|
Phát ban này gây ra tình trạng đỏ da ở hơn 90% cơ
thể. Bệnh có thể tiến triển thành các vấn đề nghiêm trọng hơn như bong tróc,
sưng tấy và mất khả năng điều hòa nhiệt độ cơ thể.
|
Thuốc kháng sinh (sulfonamid), thuốc chống co giật
(carbamazepine), thuốc trị gout (allopurinol
|
|
Phát ban do thuốc với tình trạng tăng bạch cầu ái
toan và các triệu chứng toàn thân (DRESS)
|
Phản ứng này thường bắt đầu bằng các mảng ngứa hoặc
nốt sần có thể có màu đỏ (ở da trắng) hoặc nâu/tím (ở da sẫm màu); có thể đi
kèm với các triệu chứng toàn thân như sưng tấy, sốt... có thể gây tổn thương
các cơ quan như gan.
|
Thuốc allopurinol, thuốc chống co giật
(carbamazepine)
|
|
Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) và hoại tử biểu bì
nhiễm độc (TEN)
|
Hai tình trạng này thường bắt đầu bằng các mảng phẳng,
đỏ sẫm, tím hoặc nâu có thể gây đau. Chúng có thể nhanh chóng tiến triển
thành bong tróc da và các vết loét đau ở miệng, mắt hoặc bộ phận sinh dục.
Các triệu chứng khác bao gồm các triệu chứng giống
cúm như sốt và đau nhức cơ thể.
SJS ảnh hưởng đến dưới 10% cơ thể, trong khi TEN ảnh
hưởng đến 30% hoặc hơn.
|
Thuốc kháng sinh (sulfonamid), thuốc chống co giật
(carbamazepine), thuốc allopurinol
|
|
Viêm mủ ban đỏ toàn thân cấp tính (AGEP)
|
Phát ban lan rộng nhanh chóng trông giống như những
mụn đầu trắng nhỏ.
Bệnh có thể đe dọa đến tính mạng khi ảnh hưởng đến
gan, thận, hạch bạch huyết…
|
Thuốc kháng sinh (sulfonamid), terbinafine…
|
|
Phản ứng giống bệnh huyết thanh (SSLR)
|
Phát ban này có nhiều biểu hiện khác nhau, bao gồm
các nốt sưng đỏ hoặc tím, nổi mề đay hoặc các đốm nhỏ màu tím hoặc nâu.
Các triệu chứng khác bao gồm đau khớp, sốt và ngứa.
Mặc dù tình trạng này hiếm gặp nhưng thường không
đe dọa đến tính mạng.
|
Thuốc kháng sinh (penicillin), bupropion…
|
NL ( theo báo SK&ĐS )