Bệnh thường xảy ra ở trẻ từ 1 đến 12 tuổi nhưng cũng có thể gặp với bất kỳ lứa tuổi nào. Đặc trưng bởi các tiếng la hét và sợ hãi tột độ, hoảng loạn, đôi khi trẻ ngồi dậy, đi ra khỏi giường và chạy xung quanh. Vào sáng ngày hôm sau, trẻ thường sẽ không nhớ bất kỳ điều gì liên quan đến nỗi hoảng sợ khi ngủ.

1. Nguyên nhân gây hoảng sợ khi ngủ

Hoảng sợ khi ngủ cũng như nhiều trạng thái rối loạn giấc ngủ khác thường có nhiều yếu tố bệnh sinh. Nó có sự liên quan chặt chẽ giữa nguyên nhân di truyền từ cha mẹ với con cái.

Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu cũng cho thấy có quan hệ giữa các giai đoạn phát triển và tình trạng hoảng sợ ban đêm. Có ý kiến cho rằng chứng hoảng sợ là do sự chưa ổn định chu kỳ thức ngủ của não, bên cạnh đó có thể do động kinh, hay do nguyên nhân từ các sang chấn tâm lý, những bất ổn về đời sống, là biểu hiện của sự lo âu chia ly, những khó khăn trong giai đoạn đầu đi học, căng thẳng trong những bất hòa mối quan hệ gia đình.

Các ghi nhận cho thấy hoảng sợ khi ngủ còn có thể do các nguyên nhân sau:

Đặc điểm tính cách: Những người có tính cách lo lắng hoặc hay lo sợ có nhiều khả năng bị hoảng sợ ban đêm.

Sự kiện gây căng thẳng: Mất người đi người thân yêu, mất việc hoặc ly hôn cũng có thể kích hoạt các cơn hoảng sợ.

• Thiếu ngủ: Giấc ngủ bị gián đoạn, mất ngủ thường xuyên cũng có thể gây hoảng sợ khi ngủ.
• Sự thay đổi chất hóa học não: Những bất thường trong các chất dẫn truyền thần kinh, chẳng hạn như serotonin, có thể đóng vai trò trong bệnh hoảng sợ khi ngủ.
• Rối loạn sức khỏe tâm thần khác: Người mắc các chứng rối loạn sức khỏe tâm thần như rối loạn lo âu toàn thể hoặc chứng ám ảnh sợ hãi có nguy cơ mắc hoảng sợ ban đêm cao hơn.
• Caffeine và rượu: Sử dụng caffeine hoặc rượu quá mức có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hoảng sợ khi ngủ.

Các triệu chứng của hoảng sợ ban đêm tương tự như các triệu chứng của cơn hoảng sợ thông thường, nhưng chúng xảy ra trong khi ngủ

2. Triệu chứng hoảng sợ khi ngủ

Hoảng sợ khi ngủ thường xuất hiện vào đầu giấc ngủ, trong vòng một giờ. Người bệnh đang ngủ đột ngột ngồi dậy, mắt mở thao láo, la hét, toát mồ hôi và hốt hoảng cực độ. Thời gian cơn hoảng loạn có thể kéo dài 5 - 20 phút. Trong khoảng thời gian này, có người thật sự vẫn đang ngủ mặc dù mắt có thể mở trừng trừng và dĩ nhiên là không nhìn thấy gì.

Các triệu chứng của hoảng sợ khi ngủ tương tự như các triệu chứng của cơn hoảng sợ thông thường, nhưng chúng xảy ra trong khi ngủ. Các triệu chứng hoảng sợ khi ngủ có thể bao gồm:

• Cảm giác sợ hãi hoặc hoảng sợ đột ngột kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
• La hét hoặc khóc, ngồi dậy trên giường, trông có vẻ sợ hãi.
• Có thể ra khỏi giường và chạy quanh nhà, hoặc hành vi hung hăng khi bị giữ lại.
• Nhịp tim nhanh, thở nhanh.
• Toát mồ hôi, mặt đỏ bừng.
• Run rẩy, không kiểm soát được ở các cơ.
• Mắt mở to nhìn chằm chằm.
• Đá và đập.
• Không thức giấc hoàn toàn và quay lại giấc ngủ yên.
• Bối rối khi bị đánh thức.
• Không hoặc ít có ký ức về sự kiện đã xảy ra.

Khi tình trạng hoảng sợ khi ngủ diễn ra thường xuyên có làm gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến việc buồn ngủ cực độ vào ban ngày. Ngoài ra, người mắc bệnh cũng có thể gây thương tích cho bản thân và người xung quanh.

3. Hoảng sợ khi ngủ có lây không?

Hoảng sợ khi ngủ là một chứng rối loạn giấc ngủ không phải là bệnh lây nhiễm nên không lây.

4. Phòng ngừa hoảng sợ khi ngủ

Do không rõ căn nguyên của bệnh hoảng sợ khi ngủ nên việc phòng là khó khăn. Để giảm yếu tố nguy cơ mắc phải cần chú ý lên lịch ngủ đều đặn. Giữ cho giờ đi ngủ và giờ thức dậy cố định mỗi ngày, kể cả những ngày đến trường và không đến trường đối với trẻ. Thực hiện cùng một lịch trình đi ngủ và thức dậy mỗi ngày, kể cả vào cuối tuần.

• Duy trì một thói quen trước khi đi ngủ để giúp bạn thoải mái và thư giãn, chẳng hạn như nghe nhạc nhẹ hay ngâm chân với nước ấm.
• Chọn nệm và gối êm ái, mang đến cảm giác thoải mái nhất khi ngủ.
• Phòng ngủ hạn chế tối đa việc có ánh sáng hoặc tiếng ồn lọt vào.
• Giảm lượng rượu và caffeine sử dụng, đặc biệt là vào buổi tối.
• Loại bỏ những thứ gây mất tập trung như điện thoại thông minh, tivi, máy tính,… ít nhất một giờ trước khi đi ngủ.
• Duy trì thời lượng ngủ 7 - 9 tiếng mỗi ngày.
• Nếu bạn có thói quen nằm ngửa, hãy thử đổi tư thế ngủ khác.
• Nếu mắc các vấn đề như chứng ngủ rũ hay một dạng rối loạn giấc ngủ; vấn đề về sức khỏe tâm thần như rối loạn lo âu hoặc rối loạn lưỡng cực… cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị.
• Nên trao đổi với bác sĩ nếu bạn gặp hoảng sợ khi ngủ hay có hiện tượng bóng đè thường xuyên sau khi dùng thuốc (như thuốc điều trị ADHD).

5. Điều trị hoảng sợ khi ngủ

Nếu nhận thấy các triệu chứng hoảng sợ khi ngủ cần đến cơ sở y tế để được thăm khám. Ngoài khám lâm sàng các bác sĩ có thể sẽ chỉ định làm xét nghiệm.

Đo điện não đồ (EEG): EEG là phương pháp đo hoạt động điện của não, có thể giúp xác định các rối loạn giấc ngủ khác có thể liên quan đến hội chứng hoảng sợ khi ngủ.

Mục tiêu điều trị hội chứng hoảng sợ khi ngủ là giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn hoảng sợ, cải thiện chất lượng giấc ngủ và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Có thể các bác sĩ sẽ hướng dẫn liệu pháp nhận thức hành vi- đây là một loại liệu pháp tâm lý tập trung vào việc xác định và thay đổi những suy nghĩ và hành vi có hại. Đối với bệnh hoảng sợ khi ngủ, liệu pháp nhận thức hành vi có thể giúp bệnh nhân nhận ra và thách thức những suy nghĩ tiêu cực kích hoạt cơn hoảng sợ.

Các phương pháp điều trị khác bao gồm:

• Điều trị các vấn đề sức khỏe hiện tại là yếu tố nguy cơ gây ra chứng hoảng sợ ban đêm.
• Thuốc: Thuốc có thể được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng hoảng sợ ban đêm. Các loại thuốc thường được bác sĩ kê toa bao gồm:
• Thuốc chống trầm cảm: Paroxetine, Sertraline giúp cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong não.
• Thuốc an thần: Clonazepam, Alprazolam giúp giảm bớt lo lắng và hoảng sợ.

Tóm lại: Hoảng sợ khi ngủ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe tinh thần và thể chất, nên chủ động điều trị sớm để tránh bệnh tiến triển thành mạn tính.

Nếu các biện pháp tự chăm sóc và cải thiện tại nhà không hiệu quả, bệnh nhân nên sớm đến các cơ sở khám chữa bệnh uy tín như là bệnh viện chuyên khoa tâm thần để được khám bệnh cũng như được tư vấn, hướng dẫn phác đồ điều trị phù hợp, tốt nhất với từng người bệnh...

Phạm Hường (theo báo SK&ĐS)