Yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ đột quỵ ở phụ nữ

1. Thuốc tránh thai uống

Hướng dẫn mới về phòng ngừa đột quỵ do Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) và Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (ASA) công bố cho biết, những người sử dụng thuốc tránh thai đường uống có hàm lượng estrogen cao hơn, có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp đôi, so với những người sử dụng thuốc tránh thai có ít hoặc không có estrogen.

Ngoài ra, những người có các yếu tố nguy cơ đột quỵ khác - chẳng hạn như trên 35 tuổi, tăng huyết áp hoặc hút thuốc - nên cân nhắc sử dụng thuốc tránh thai chỉ có progestin hoặc thuốc tránh thai không chứa hormon.

2. Biến chứng khi mang thai

Những người mang thai cũng phải đối mặt với một số yếu tố nguy cơ đột quỵ đặc biệt. Huyết áp cao trong thai kỳ (tăng huyết áp thai kỳ) tăng cao nguy hiểm được gọi là tiền sản giật và huyết áp cao sau sinh đều có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ - không chỉ trong khi các tình trạng này đang xảy ra mà còn sau đó. Việc sàng lọc và điều trị huyết áp cao trong thai kỳ có thể làm giảm nguy cơ này.

Ngoài ra, các biến chứng khi mang thai như đái tháo đường thai kỳ, bong nhau thai, sinh non, sảy thai và thai chết lưu… đều có thể liên quan đến nguy cơ đột quỵ đầu tiên tăng cao. Điều quan trọng là phải kiểm soát lượng đường trong máu trong thai kỳ và điều trị bất kỳ vấn đề y tế tiềm ẩn nào có thể góp phần gây ra các biến chứng khác.

3. Bệnh lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung, trong đó mô nội mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung, là một tình trạng phụ khoa mạn tính có liên quan đến nguy cơ đột quỵ cao hơn tới 34%.

4. Thời kỳ mãn kinh

Theo hướng dẫn, thời điểm mãn kinh và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ. Phụ nữ mãn kinh trước 45 tuổi hoặc gặp các triệu chứng vận mạch nghiêm trọng và thường xuyên bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm đều có nguy cơ đột quỵ tăng cao.

Ngoài ra, theo hướng dẫn, những người sử dụng liệu pháp thay thế hormon để kiểm soát các triệu chứng mãn kinh, có thể có nguy cơ đột quỵ lần đầu cao hơn đối với người trên 60 tuổi hoặc sử dụng hormone trong hơn 10 năm sau khi mãn kinh.

5. Liệu pháp Estrogen khẳng định giới tính

Phụ nữ chuyển giới và những người có giới tính đa dạng dùng estrogen như một phần của phương pháp điều trị y tế khẳng định giới tính, cũng có nguy cơ đột quỵ cao hơn. Hiện vẫn chưa có nhiều dữ liệu để nói chắc chắn về mức độ nguy cơ tăng thêm của họ hoặc thời gian điều trị estrogen cụ thể có thể ảnh hưởng đến nguy cơ của họ như thế nào.

Do đó, các hướng dẫn khuyến cáo những cá nhân này nên áp dụng các chiến lược phòng ngừa đột quỵ phổ biến, chẳng hạn như không hút thuốc, sàng lọc và điều trị huyết áp cao nếu cần thiết.

Cách giảm thiểu nguy cơ đột quỵ lần đầu ở phụ nữ

Phụ nữ muốn giảm nguy cơ đột quỵ lần đầu, không chỉ áp dụng các chiến lược phòng ngừa phổ biến, như ăn uống đúng cách, tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc… mà cần tập trung vào các yếu tố nguy cơ liên quan đến giới tính, như sử dụng thuốc tránh thai đường uống, biến chứng khi mang thai và thời điểm mãn kinh.

Đây là thông điệp phòng ngừa chính trong các hướng dẫn cập nhật của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), lần đầu tiên chỉ ra các yếu tố nguy cơ đột quỵ cụ thể, chỉ áp dụng cho những người dùng thuốc tránh thai, là nữ, mang thai, mãn kinh hoặc đang điều trị y tế để chuyển đổi giới tính.

TS. Cheryl Bushnell, tác giả chính của các hướng dẫn, Trường Y khoa Đại học Wake Forest ở Winston-Salem, Bắc Carolina cho biết, cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ đột quỵ và tử vong liên quan đến đột quỵ là ngăn ngừa cơn đột quỵ đầu tiên, hay còn gọi là phòng ngừa ban đầu.

Theo TS. Bushnell, một số nhóm dân số có nguy cơ đột quỵ cao, có thể là do di truyền, lối sống, yếu tố sinh học hoặc các yếu tố xã hội quyết định sức khỏe và trong một số trường hợp, mọi người không được sàng lọc thích hợp để xác định nguy cơ. Quan trọng nhất là nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến giới tính và giới tính cụ thể gây ra đột quỵ lần đầu có thể xảy ra khi mọi người còn trẻ.

TS. Joshua Willey, Đại học Columbia cho biết, điều này rất quan trọng vì phụ nữ có các yếu tố nguy cơ đột quỵ riêng, trong đó thuốc tránh thai và thai kỳ là những tác nhân chính gây đột quỵ ở người trẻ nói riêng.

Điều này là do tỷ lệ lớn phụ nữ trẻ sẽ sử dụng biện pháp tránh thai hoặc đang có kế hoạch hoặc sẽ có kế hoạch mang thai, nên các hướng dẫn cụ thể cho một bộ phận lớn dân số là rất quan trọng và trước đây chưa được đề cập cụ thể.

Hướng dẫn mới khuyến cáo, những người thừa cân hoặc béo phì và tiểu đường loại 2 nên cân nhắc điều trị bằng thuốc GLP -1 mới như ozempic có thể thúc đẩy giảm cân đáng kể và hạ đường huyết. Béo phì, đường huyết cao đều là những yếu tố nguy cơ gây đột quỵ đầu tiên.

Ngoài ra, hướng dẫn cũng nêu ra nhiều yếu tố xã hội quyết định sức khỏe có thể tác động đến nguy cơ đột quỵ. Đây là các yếu tố phi y tế như giáo dục, thu nhập và khả năng tiếp cận, chi trả cho dịch vụ chăm sóc sức khỏe, khả năng tiếp cận thực phẩm lành mạnh gần nhà…

Tất cả những điều này có thể tác động đến nguy cơ đột quỵ, cùng với các yếu tố rủi ro liên quan đến giới tính, có thể giúp phụ nữ đưa ra những lựa chọn trong suốt cuộc đời để quản lý rủi ro của mình.
 

Thu Hiền (theo báo SK&ĐS)