1. Đặc điểm thực vật của cây kinh giới

Kinh giới còn có tên khác là: Khương giới, bạch tô, giả tô.

Tên khoa học: Elsholtzia cristata Wild. Họ: Hoa môi (Lamiaceae).

Kinh giới thuộc loài cây thảo cao 0,3 – 0,45m. Thân vuông, nhẵn, mọc thẳng đứng. Lá mọc đối, phiến lá thuôn nhọn, dài 5-8 cm, rộng 3cm, mép có răng cưa, cuống gầy dài 2-3 cm. Hoa nhỏ, không cuống, màu tím nhạt, mọc thành bông ở đầu cành. Quả gồm 4 hạch nhỏ, nhẵn, dài 0,5cm. Vào mùa thu nhổ cả cây phơi hay sấy khô gọi là toàn kinh giới, có nơi chỉ dùng hoa và cành, nếu hoa phơi khô gọi là kinh giới tuệ, nếu hái toàn cây trừ bỏ phần rễ thì gọi là kinh giới.

Cây kinh giới được dùng trong nhân dân làm thuốc chữa cảm mạo, phát sốt, nhức đầu, cổ họng sưng đau, nôn mửa, đổ máu cam, đi lỵ ra máu, băng huyết. Liều dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột. Những trường hợp biểu hư tự hãn không nên dùng.

Tinh dầu Kinh giới: Chiết xuất từ lá, giữ được có mùi thơm, hơi cay đặc trưng của kinh giới. Tinh dầu kinh giới giúp dưỡng da, chống lão hóa, giảm đau, chống viêm, chữa cảm. Ngoài ra nó còn trì hoãn thời kỳ mãn kinh, kích thích tiêu hóa và chữa bệnh đường hô hấp…

Kinh giới là cây rau gia vị nhưng cũng là vị thuốc quý chữa nhiều bệnh.

2. Bài thuốc từ cây kinh giới

- Chữa cảm nóng, ngã ngất: Một nắm kinh giới tươi khoảng 50gr, giã nhỏ, thêm vài miếng gừng tươi, vắt lấy nước cho uống. Bã còn lại dùng để đánh dọc sống lưng.

Hoặc có thể dùng kinh giới khô 20g, sao hơi vàng, thêm 200ml nước sắc còn 100ml uống lúc còn nóng. Đắp chăn cho ra mồ hôi.

- Phụ nữ băng huyết, trẻ con người lớn bị máu cam: Kinh giới tuệ sao đen 15g, nước 200ml. Sắc còn 100ml cho uống làm 2-3 lần.

- Thuốc cảm: Hoa kinh giới, tía tô, hương như, ngải cứu, hoắc hương, các vị bằng nhau. Dùng nước sắc nhiều lần, hợp các nước sắc lại, cô đặc thành cao viên bằng hạt ngô. Khi bị cảm uống 7-8 viên thuốc này. Dùng nước lá tre để chiêu thuốc. Trẻ em dùng 2-4 viên. Viên thuốc này có thể dùng chữa lỵ (dùng nước sắc cây mơ lông chiêu thuốc).

- Chữa cảm cúm: Kinh giới tán (kinh giới tuệ sao vàng tán nhỏ). Khi bị cảm dùng 6-8g bột này.

- Hạ sốt: 12g cành và lá kinh giới, 25g sắn dây, sắc lấy nước uống.

- Đau mình, đầu ê ẩm không ra mồ hôi: 20g rau kinh giới sắc lấy nước uống, uống nóng, ngày dùng 3 lần.

-Trị rôm sảy trẻ sơ sinh: Cây kinh giới tươi nấu nước uống, tắm hàng ngày để phòng chống mẩn ngứa, rôm sảy, mụn nhọt.

- Chữa mụn nhọt sưng vú: Kinh giới 12g, mã đề, kim ngân hoa, bồ công anh, thổ phục linh, ké đầu ngựa, cam thảo nam… mỗi thứ 10g đem thái nhỏ, sắc cùng 400ml nước đến khi còn 100ml. Uống 2 lần/ngày.

- Chữa mất tiếng, ho: Kinh giới, tang diệp, địa cốt bì, tang bạch bì mỗi thứ 12g kết hớp bán hạ chế, tử tô mỗi thứ 8g và trần bì 4g đem sắc uống 1 lần/ngày.

- Cầm máu, khử ứ: Kinh giới nghiền nhỏ, mỗi lần dùng 8g uống với nước ngày 2-3 lần cho chứng chảy máu cam, thổ huyết và tiểu ra máu.

- Trĩ: Kinh giới tuệ, ngũ bội tử, hoàng bá mỗi vị 12g kết hợp 4g phèn phi. Đem hỗn hợp sắc lấy 300ml nước, ngâm hậu môn mỗi ngày.

- Phòng bệnh sởi: Kinh giới tuệ, thanh hoa, vỏ bưởi mỗi vị 20g, đặt lên hòn than đỏ hồng, rồi dùng khói xông người khoảng 15 phút.

- Viêm mũi dị ứng: Hoa kinh giới 8g, bạc hà 8g, hoa húng quế 8g, cây cứt lợn 12g, lá cối xay 12g, sắc lấy nước uống 2 lần/ngày.

- Trị các chứng ở đầu, ở mắt do phong khí gây đau đầu, chóng mặt: Hoa kinh giới tán bột, uống 12g/lần cùng rượu.

- Làm đẹp da: Kinh giới có chứa hàm lượng tinh dầu cao, có vị cay, tính ấm. Do đó tốt cho điều trị các bệnh về da như mẩn ngứa, dị ứng, kích thích tiết mồ hôi và làm khô, thoáng lỗ chân lông.

Công thức xông mặt: Kinh giới, ngải cứu, tía tô mỗi thứ 100g, đem rửa sạch, đun sôi cùng 500ml nước sạch, đổ vào chậu nhỏ, thêm ít muối và ½ quả chanh vắt nước bỏ vào. Xông mặt 20-30 phút trước khi đi ngủ hoặc sau khi vừa ngủ dậy. Làm khoảng 1 tuần sẽ cải thiện mụn trứng cá và mụn cám trên mặt.

Thu Hiền (theo báo SK&ĐS)