Thành phần dinh dưỡng
Từ xưa, gạo nếp đã trở thành nguyên liệu khá quen thuộc trong đời sống hàng ngày, nhờ đặc tính hạt gạo to tròn, dẻo, mềm, vị ngọt tự nhiên và có mùi thơm đặc trưng mà gạo nếp thường được dùng để nấu xôi, làm bánh vào các dịp lễ, Tết.
Không chỉ là loại lương thực quan trọng, gạo nếp còn được ghi nhận như vị thuốc chữa bệnh.
Báo VietNamNet dẫn lời BSCKII Huỳnh Tấn Vũ - Giảng viên khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cho biết, gạo nếp chứa nhiều protein, tinh bột, đường, vitamin nhóm B (có nhiều trong cám gạo) và chất vô cơ.
Trong Đông y, gạo nếp gọi là nhu mễ, tác dụng bổ trung, ích khí, kiện tỳ dưỡng vị, ích phế, chỉ hãn. Gạo nếp có vị ngọt, tính dược nóng ấm, có thể sử dụng trong các trường hợp đau đầu, chóng mặt, loét dạ dày, ho ra máu, ít sữa.
Các bài thuốc từ gạo nếp
Dưới đây là một số món ăn bài thuốc từ gạo nếp:
- Rượu nếp (cơm rượu): Cách làm đơn giản, nấu cơm nếp lứt rồi trộn với men cơm rượu, ủ vài ba hôm, sau quá trình lên men được cơm rượu. Mỗi ngày ăn một bát con cơm rượu có tác dụng kiện tỳ, bổ khí khai vị, dùng trong dịp lễ tết.
Gạo nếp tuy tốt cho sức khoẻ nhưng không phải ai cũng ăn được
- Nước gạo nếp rang: Ngâm nước một ngày đêm, thay nước vài ba lần, đem vo rửa sạch, phơi nắng hoặc sấy khô, sao vàng và tán bột để sẵn. Khi dùng hòa với nước sôi, chút đường. Dùng cho các trường hợp nôn ói như trào ngược dạ dày - thực quản, hẹp môn vị, rối loạn do thai nghén.
- Hồ bột gạo nếp, củ mài: Gạo nếp (500g) ngâm nước khoảng 12 tiếng, vo rửa sạch, để khô, sao tán bột. Củ mài (500g) sao qua, tán bột. Mỗi lần lấy mỗi thứ 1 thìa, thêm đường và bột hồ tiêu, dùng nước sôi khuấy đều. Ăn bữa sáng khi đói. Dùng cho người cao tuổi, trẻ em ăn kém, suy nhược hoặc tiêu chảy lâu ngày ăn kém.
- Chè gạo nếp, đậu đỏ: Gạo nếp 50g, đậu đỏ 50g, cám gạo 50g, đường nấu thành chè ăn, giúp chữa bệnh tê phù.
- Bánh ú nước tro: Ngâm gạo nếp vo nhiều lần đến khi nước ngâm thật trong, đổ nước vào sâm sấp mặt nếp ngâm khoảng 4 tiếng, cho thêm 200ml nước tro vào ngâm tiếp trong 20 tiếng.
Lá tre đem rửa sạch rồi đem đi hấp trong 5 phút để nguội, lấy khăn sạch lau thật khô hai mặt lá để bánh để lâu hơn. Lấy lá tre gấp lại thành hình cái phễu rồi múc từng muỗng nếp cho vào, nén lại.
Bạn gấp kín miệng bánh và nhẹ nhàng gấp bánh theo hình kim tự tháp, lấy dây gói bánh lại thật chặt, làm đến hết số nếp đã ngâm. Xếp bánh vào nồi, đổ nước lạnh vào ngập mặt bánh, luộc trong 5 tiếng thì bánh mới trong và dẻo được.
Những người không nên ăn gạo nếp, xôi
Gạo nếp tuy tốt cho sức khoẻ nhưng không phải ai cũng ăn được. Báo Sức khoẻ & Đời sống dẫn lời BS. Bùi Thị Yến Nhi - Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM Cơ sở 3 cho biết những nhóm người dưới đây được khuyến cáo không nên ăn gạo nếp, xôi:
- Người viêm dạ dày tá tràng: Tinh bột trong gạo nếp là amylopectin phân nhánh nên khó tiêu hóa và thủy phân ở ruột, dạ dày, và đồng thời kích thích dạ dày co bóp và tăng tiết nhiều acid hơn. Vì vậy bị viêm dạ dày tá tràng cấp, u đường tiêu hóa hoặc vừa trải qua phẫu thuật đường tiêu hóa thì nên không nên ăn.
- Người mới ốm dậy: Gạo nếp có thành phần tinh bột dạng amylopectin, tính dẻo dính nên dễ gây đầy bụng, khó tiêu vì vậy người già, trẻ em (trẻ dưới 1 tuổi không nên ăn), người bệnh mới ốm dậy tiêu hóa kém cần thận trọng khi dùng.
- Người mắc bệnh mạn tính: Người mắc bệnh tiểu đường, mỡ máu cao (tăng triglyceride), béo phì nên hạn chế hoặc ăn ít gạo nếp. Do hàm lượng chất béo, tinh bột và chỉ số đường (GI) trong gạo nếp cao hơn gạo tẻ vì vậy sẽ khó để kiểm soát các loại bệnh trên.
Bánh gạo nếp dù ngọt hay mặn đều chứa nhiều carbohydrate và natri, người mắc bệnh tiểu đường, thừa cân hoặc các bệnh mạn tính khác (như bệnh thận, mỡ máu cao) nên ăn càng ít càng tốt.
Bên cạnh đó, người có cơ địa đàm thấp nhiệt, đang sốt, ho có đàm vàng hoặc vàng da, chướng bụng thì không nên sử dụng./.
Thu Hiền theo báo Nghệ An